Leire Bravo-Lamas Giza Nutrizioan eta Dietetikan diplomatua da, Elikagaien Zientzia eta Teknologian lizentziatua eta Elikagaien Kalitate eta Segurtasunean Masterra. Doktore-tesia egin, Erresuma Batuan eta Txilen egonaldi bana egin eta unibertsitate-irakaskuntza eman ondoren, Leartikerren sartu zen, Esne Zentroko departamentuko ikertzaile gisa. Txikitatik, lotura estua du lehen sektorearekin; izan ere, haren errealitatea gertutik bizi izan zuen aitona-amonen etxean, eta horren lekuko da zein gogorra den, beharrezkoa den aldi berean, eta gizartean ematen zaion balorazio eskasa. Aisialdian, irakurketaz, bidaiatzeaz, kultura berriak ezagutzeaz eta zientziari buruz ikasten jarraitzeaz gozatzen du, familiari eta lagunei denbora eskaintzeaz gain.
Zertan datza zure ikerketa-lana elikaduraren arloan?
Animalia-jatorriko elikagaien kalitateari eta segurtasunari buruzko ikerketa du ardatz. Hasieran, nire doktorego-tesian, gantz-azidoen eta lurrunkorren profilaren analisian espezializatu nintzen, neurri handiagoan arkume-haragiarena, baina baita esnearena eta ardi-gaztarena ere. Beste espezie batzuetako elikagaietan edo beste elikagai-matrize batzuetan analitika horiekin lotutako lanetan eta analisi sentsorialeko tekniketan ere inplikatu nintzen. Gaur egun, Leartikerren, esnekien kalitatearekin eta segurtasunarekin lotutako ikerketetan zentratuta nago. Oinarrizko ikerketa-proiektuetan lan egiten dugun arren, oro har, proiektuak inguruko esnearen eta gaztaren sektorearen beharretatik datoz. Horrela, lehengaia bere konplexutasun fisiko-kimiko eta mikrobiologiko osoan ezagutzeko aukera ematen diguten proiektu berriak garatu eta proposatzen ditugu, esne-eraldaketetan izango duen portaera aurreikusteko eta kalitate nutrizional eta organoleptiko handiko produktu seguruak lortzeko. Era berean, partzuergoetan lan egiten ari gara, elikagaiekin soilik lotutako alderdietan ez ezik, One Health kontzeptuarekin (osasun globalaren bermea: ingurumena, gizakia eta animalia), sektorearen digitalizazioarekin eta abarrekin lotutakoetan ere lan egiteko aukera ematen diguten partzuergoetan.
Zein da zure lanaz gehien gozatzen duzun zatia?
Eguneroko bizitzan egiten dugunak lehen eta bigarren mailako sektore atomizatuaren premiei erantzuten diela sentitzea. Sektore hori, gehienbat, familia-mikroenpresek osatzen dute, eta gero eta itolarri handiagoan eta desagertzeko arriskuan dago, belaunaldien arteko errelebu eskasagatik eta ohiko prentsa txarraren ondorioz. Egoera bidegabea da, berez, landa lantzen ez dugunoi elikagaiez hornitzeaz haratago egiten duen lanak oreka demografiko eta soziala lortzen laguntzen baitu, landa-ingurunea bizirik eta garbi mantenduz.
Zeintzuk dira ikerketarako zailtasun handienak?
Finantzaketa, oro har, ikerketa-arloa edozein dela ere. Era berean, askotan, badirudi deialdien finantzaketa-ildo estrategikoetan sartzen diren ikerketa-ildoak gehiago mugitzen direla moda edo mugimendu politiko jakin batzuetan, ebidentzia zientifikoetan oinarritutako eskakizunetan baino. Horrek, aldi berean, ikerketa bekak eta proiektuak lortzeko dagoen lehiakortasun handia dakar. Bi irizpide horiek oso garrantzitsuak dira ikertzaileek lan-kontratuak lortzen jarrai dezaten, lan-egonkortasuna lortzeko gogorra den mundu batean. Azkenik, argitalpen zientifikoen kopuruari ematen zaion balioa aipatuko nuke. Hori ere pisuzko irizpidea da, eta hortik abiatuta baloratzen da ikerketaren kalitatea, baina benetan garrantzitsua litzateke argitalpenaren kalitatea balioestea, edo, are gehiago, ingurune errealetara transferitzea.
Gainerako zailtasunak gainditzea, asko baitira, motibazioaren eta proiektuen edo ikerketa-karreraren benetako egoeretara egokitzeko gaitasunaren mende dago, baina hori, behintzat, zientziaren munduan berez jokatzen den zerbait da.
Zure ustez, zer erronka dira garrantzitsuenak zure lan-eremuan eta emakume ikertzaile gisa?
Erronkarik handiena baliabide ekonomikoak eta giza baliabideak izatea da, gure neurrian esnearen eta gaztaren sektoreko arazoei irtenbidea eman ahal izateko, diziplina anitzeko eta kalitate zientifiko handiko ikerketa-proiektuetan oinarrituta. Aldi berean, beste erronka handi bat da ezagutza horiek guztiak herritarrei modu dibulgatzailean helaraztea, animalia-jatorriko elikagai osasungarrien kontsumoa sustatzeko, animaliekiko eta ingurumenarekiko errespetuzkoak, gure inguruneari euskarri soziala eta egitura ekonomikoa ematen diotenak, eta, horrela, nekazaritzako elikagaien balio-kate iraunkor baten bideragarritasuna bermatu ahal izateko.
Zergatik animatuko zenituzke biharko neskatilak eta emakumeak ikerketaren mundura abiatzera?
Gizakia bitxia da berez. Bakoitzak gai jakin batzuekiko jakin-mina dugu, baina denok jakin nahi dugu, neurri handiagoan edo txikiagoan, zergatik den zerbait den bezalakoa, nola egiten den edo nola alda daitekeen. Imajinatu zuen bizitza hizkuntzari, historiari, robotikari, bioteknologiari eta kimikari buruz egiten dituzuen galderei erantzuten eman dezakezuela. Gure bizitzan zehar, ordu asko ematen ditugu lanean, baina egiten duzun horretan sinesten duzunean eta gustatzen zaizun horretan lan egiten duzunean, eguneroko erronkei motibazioz egiten diezu aurre, eta horrek azaltzen zaila den sentsazio pozgarria ematen du.
