Teknologiek aukera ugari eskaintzen dituzte balio-kate osoan, landa-eremutik hasi eta zabor-ontziraino.
Beatriz Romanos gaur egungo aditu handienetako bat da elikaduraren eta teknologia berrien arteko binomioan. TechFood Magazine argitalpenaren sortzailea eta editorea da, eta startupekin, enpresekin eta elikagaien balio-kateko erakundeekin kolaboratzen du, berrikuntza-prozesuetan lagunduz produktu, zerbitzu edo negozio-eredu berriak sortzeko. Bilbora egindako bisita aprobetxatuz, Foodtech: La gran revolución de la industria agroalimentaria ‘(LID Editorial) liburua aurkezteko, harekin hitz egin ahal izan genuen eta elikaduraren etorkizunak ekarriko digunari begirada bat eman genion.
Gaur egun, zer rol dute teknologiek elikatze-katean, eta etorkizuneko bilakaera zein izatea espero da?
Teknologia berriek funtsezko bi zeregin dituzte. Alde batetik, optimizazio-gaitzaileak dira, dena modu eraginkorragoan egiten lagunduz. Bestalde, eraldaketa katalizatzaileak dira, eta orain arte posible ez ziren gauzak egiteko aukera emango digute. Kontuan izan behar da teknologiek, berez, ahalmen eraldatzailea dutela, baina askoren baturak eragiten du elkarren artean berrelikatzea eta indartzea, eta horrek milaka aukera berriri atea irekitzen die.
Horren eragina Internet gure bizitzetara iristearekin pareka genezake. Duela 30 urte baino ez zen horrelakorik existitzen herritar gehienentzat, eta orain ez dute jakingo telefono mugikorretik sarerako konexiorik gabe bizitzen.
Lehen sektorean, laboreak eta abeltzaintzak zaintzea, lurraren osasuna identifikatzeko eta labore iraunkorragoak egin ahal izateko teknikak erabiltzea, artzain digitalak sortzea eta landan aritzen diren pertsonen bizitza hobetzeko beste aukera batzuk daude.
Elikagai alternatiboen esparruan sartzen bagara, teknologiek produktu-kategoria berriak sortzeko aukera ematen dute, eta horiek ez dituzte lehendik daudenak ordezkatzen, baizik eta eskura dauden aukeren paletan sartzen dira.
Kontsumitzaileen mailan, kontsumitzen dutenari buruz gehiago jakiteko aukera emango die, trazabilitatean egindako aurrerapenei esker. Eta bioteknologiez ari bagara, ingeniaritza genetikoan eta giza genomaren ezagutzan egindako aurrerapenek eta elikaduraren eta osasunaren arteko inpaktu eta harremanek garrantzi handia izango dute elikadura pertsonalizaturako bidean.
Automatizazioaz eta Adimen Artifikalaz ez hitz egiteagatik, XXI. mendeko elektrizitatea izango bailitzateke. Azken batean, teknologiek eskaintzen dituzten aukerak izugarriak dira balio-kate osoan, sorotik hasi eta zabor-ontziraino.
Aukeratu beharko bazenu, zer teknologiek izan dezakete inpaktu handiena elikagaien sektorean?
Denak funtsezkoak direla kontuan hartuta, genetika eta adimen artifiziala nabarmenduko nituzke. Genetika alderdi askotan ulertzen da: gizakia, jakina, nolakoak garen ulertzeko eta geneen eta elikaduraren arteko erlazioan sakontzeko (nutrigenomikoa eta nutrigenetikoa); baina eragina du, halaber, elikagaien garapenean, espezieen hobekuntzan, hartzidura-tekniketan, zelula-lerro onenen hautaketan, etab.
Adimen artifizialari dagokionez, erabat zeharkakoa da, eta berrikuntzetako edozein gaitzen du. Sor dezakegun datu-kopuru ikaragarria alferrikakoa izango litzateke, arazoak konpontzeko interpretatzen eta erabiltzen ez badakigu. Adimen artifizialari esker konponduko ditugu. Hala ere, gizakiak gara konpondu eta entrenatu beharreko gaiak planteatu behar ditugunak, baina funtsezko gaitzailea da. Bi munduak elkartuta, genetikan egindako aurrerapenak ez lirateke posible izango gaur egun dugun konputazio-gaitasuna izango ez bagenu, eta Adimen Artifiziala da beste zientzia batzuei aurrera egiteko aukera ematen diena.
Jasangarritasuna eta osasuna dira EAEko elikagaien sektorearen apustu handietako bi, kontsumitzaileen beharrei erantzuteko. Nola lagun dezakete teknologiek esparru horietan aurrera egiten?
Era askotakoak eta askotakoak. Eremuan, sentsoreen, IoT-aren, ikusmen artifizialeko tekniken eta drone eta sateliteekin konputerizatutako beste ikusmen forma batzuen bidez behatzeko gaitasun handiagoa ahalbidetzen dute. Lurzoruaren osasuna neurtzea eta osagai kimikoen erabilera murriztea ere garrantzitsua da Europako araudietara egokitzeko. Eta, erabaki adimentsuagoak eta xeheagoak hartzeko informazioa emateaz gain, teknologiak horiek gauzatzen laguntzen du, adibidez, prozesuak robotizatuz eta automatizatuz.
Era berean, oso faktore garrantzitsua izan daiteke elikagaiak alferrik galtzea murrizteko. Ekoizten dugunaren % 30 botatzen dugun testuinguru honetan, elikagaien bizitza baliagarria handitzea garrantzitsua da, estaldura naturalen bidez, ikusmen konputerizatuko sistemekin, stockaren jarraipena egiteko sistemekin, etab.
Osasunaren arloan, elikagai-formulazioetan lan handia egiten ari da. Nutrizio-balio gehiago eta osaeran gardenagoak dituzten produktuetara goaz, kontsumitzaileek erosten ari direnaz uneoro jabetu daitezen. Aurrerapenei esker, osagai funtzional horiek modu eraginkorragoan txertatzeko formulak aurki ditzakegu. Horrela, probiotikoak sartzerakoan, kapsularatze-teknologia berriak daude, jaki prestatuetan integratzen laguntzen dutenak.
Hori guztia, jakina, elikadura pertsonalizatuaren aldeko teknikak ahaztu gabe. Kafea denontzako dietaren kontzeptu hori bere ibilbidea agortzen ari da eta, azkenean, pertsona bakoitzarentzako elikadura-jarraibide zehatzei bide emango die.
Digitalizazioa eraginkorra izan dadin, beharrezkoa da lanbide-profil kualifikatuak izatea. Zer konbinazio da egokiena teknologiaren eta talentuaren artean? Zein profil izango dira sektorean gehien eskatuko direnak?
Batez ere jarrera kontua izango da. Profil zehatzak baino gehiago, mundua oso azkar doala eta etengabe ikasten eta eboluzionatzen, egokitzen eta malguak izaten aritu beharko dutela jakingo duten pertsonak beharko dira. Hasierako prestakuntza alde batera utzita, hasieran aukeratzen dituzun ikasketek ez dizutelako bizitza osorako balioko. Oraindik ere existitzen ez diren gaiekin eguneratu beharko duzu.
Berotasuna duen edozein profil baliozkoa da, abiapuntua edozein dela ere. Beste diziplina batzuetara hurbiltzeko, jakintza-paletan sartzeko eta diziplina anitzekoak izateko kezka elementu erabakigarriak izango dira. Azken batean, ikuspegi holistikoagoa behar da, malgutasunari, aldaketara egokitzeko gaitasunari eta jarrerari pisu handiagoa emango diona.
ETEek, duten tamainagatik eta baliabideengatik, askotan oztopoak aurkitzen dituzte berrikuntza teknologikoaren aldeko apustua egiteko orduan. Zer gomendio emango zenizkioke elikagaien ETE bati teknologiei dagokienez?
Esango nieke begirada bat emateko munduan gertatzen ari denari eta dauden teknologiei, eta pentsatzen sentitzen direla, burua oso irekita eta negatibotasunik gabe: nola eragiten dio nire negozioari? Nola aprobetxatuko nuke nire enpresa hobetzeko? Asko hitz egiten da eraldaketa digitalaz, eta badirudi egin behar dela, bai. Eta ez, ez da apeta bat, baizik eta aurre egin behar zaio, hobetzeko, eraginkorragoa izateko, bezeroengana hobeto iristeko eta kanal edo merkatu berrietara iristeko aukera emango dizulako. Eta horri nola heldu argi ez badago, beti gomendatzen diet ETEei BASQUE FOOD CLUSTER bezalako erakundeetan laguntzea. Erakunde horiek tresnak, adibideak eta arrakasta-kasuak, prestakuntza eta abar ematen dituzte. Guztiaren gainetik, kezka izatea da gakoa.
Eta kontua ez da digitalizazioa bakarrik, eraldaketa askoz harago doa. Eraldaketa estrategikoa da, ikusmenekoa, merkatuan enpresa gisa kokatzeko. Ulertzeko nola aldatzen ari den mundua teknologia horien aplikazioarekin, zer leku hartu nahi dugun bertan eta nola eboluzionatu behar dugun -enpresa gisa eta gure pentsamoldean- hori lortzeko.
